Balık zehirlenmesi, bayat veya hijyenik bir alanda saklanmayan balıkların tüketilmesi sonucunda gelişen bir rahatsızlık olup toksini dışarı atacak şekilde tedavi uygulanır. Show
Balık Zehirlenmesi Nedir?Balık içerdiği Omega-3, vitamin, mineral ve proteinler nedeniyle sık tüketilmesi gereken bir besin kaynağıdır. Bağışıklık ve dolaşım sistemine faydaları, çocuklarda zeka gelişimine katkısı, yaşlılarda Alzheimer hastalığının önlenmesi gibi pek çok faydası için balık haftada en az 2 kere tüketilmelidir. Ancak balık ve deniz ürünlerinin iyi muhafaza edilmemesi, hijyenik koşullarda pişirilmeyen veya bayatlamış balıkların tüketilmesi balık zehirlenmesine yol açabilir. “Balık Zehirlenmesi”, “Histamin Zehirlenmesi” olarak da bilinen, içinde bol miktarda Histamin içeren bazı balık türlerinin yenilmesinden sonra ortaya çıkan bir hastalıktır. Genellikle balıkların kötü koşullarda işlenmesi, saklanması ve bakterilerin bu ortamlarda aşırı çoğalmasından kaynaklanmaktadır. Erken dönemde semptom veren fakat pek çok hastalıkla karıştırılabilen bir rahatsızlıktır. Uygun olmayan ortamlarda bulunan balıklarda normalde bulunan histidin maddesi bakteriler aracılığıyla histamine dönüştürülür. Aşırı miktarda histamin biriken balığın tüketilmesiyle bu maddeler insan vücudunda histamin zehirlenmesine neden olur. Gerçekleşen bu olaya genel olarak “Balık Zehirlenmesi” adı verilir. Kişilerde balığın tüketilmesini takiben en erken 2 dakika – 1 saat içinde Histaminin etkileri ortaya çıkabilir. Balıklarda zehirlenmeye neden olan histamin ısıya çok dayanıklı bir maddedir. Histamin oluşumundan sonra yok edilmesi zordur. Histamin ve bakterilerin yaydığı diğer toksinler pişirme, dondurma veya soğutma ile yok edilemez. Kişilerde hastalık oluşturmaya devam edebilirler. Bu nedenle balığın muhafaza koşulları büyük önem taşımaktadır. Halk arasında yoğurt – balık zehirlenmesi veya balık ile süt ürünlerinin (süt, peynir) aynı gün içinde tüketilmesinin balık zehirlenmesine yol açtığı düşünülmektedir. Bu düşünce taze olan balıkların tüketilmesinde geçerli değildir. Yoğurt ile beraber iyi muhafaza edilmemiş veya bayat balık tüketildiğinde aşırı histamin artışı olur. Bayat balık zehirlenmesi böyle durumlarda gerçekleşebilir. Histaminin balık zehirlenmesine neden olması için vücuda yüksek miktarda alınması gerekir. Ancak taze olan balıkların içerdiği Histamin oranı düşüktür, vücuda zarar vermesi çok beklenmez. Dolayısıyla taze balıkla yoğurt tüketilebilir, ancak tazeliğinden emin olunmayan balığın yanına süt ürünü eklenmemelidir. Balık Zehirlenmesi Belirtileri Nelerdir?Balık zehirlenmesi belirtileri genelde kontamine (enfekte, temiz olmayan) balığın tüketilmesinden yaklaşık 1 saat içinde ortaya çıkar. Genellikle kendini sınırlayabilen bir rahatsızlıktır. Nadiren ölümcül belirtilere neden olabilir. Yaşlılarda, kalp ve akciğer rahatsızlığı olan kişilerde bu şikayetler daha şiddetli seyredebilir. Balık Zehirlenmesi belirtileri:
Balık Zehirlenmesi Nedenleri Nelerdir?Balık zehirlenmesi genel olarak hijyenik ortamda saklanmayan balığın tüketilmesiyle gelişen bir gıda zehirlenmesidir. Balık zehirlenmesinin nedenleri:
Balık Zehirlenmesi TeşhisiBalık zehirlenmesi şüphesiyle başvuran hastada tanı genellikle mevcut kliniğin değerlendirilmesiyle konulur. Tıbbi geçmiş ve fizik muayene ile balık zehirlenmesi tanısı hekim tarafından konulabilir. Hekim başka rahatsızlıkları tanıda dışlamak için ek tetkiklere başvurabilir. Tanı koymada izlenen yöntemler: Tıbbi Geçmiş (Anamnez)Hastanın şikayet öyküsü alınır. Balık yeme öyküsü olan hastada şikayetlerin ne zaman başladığı, nasıl başladığı, eşlik eden belirtiler ve mevcut hastalıkları öğrenilmelidir. Balığı yiyen varsa başka insanlarda da benzer şikayetlerin gelişip gelişmediği öğrenilmelidir. Balığın temiz bir yerden alınıp alınmadığı, nasıl pişirildiği ve balıkla birlikte tüketilen gıdalar da öğrenilmelidir. Gıda
alerjisi öyküsü de hastaya sorulması gereken sorulardan biridir. Fizik MuayeneHastanın vitallerine bakılır. Vital bulgular nabız, tansiyon, dakikada solunum sayısı ve vücut sıcaklığıdır. Bu bulgularda hayatı tehdit eden anormal bir değer görüldüğünde acil müdahale gerekebilir. Hastanın şikayetlerine göre fizik muayenesi yapılmalıdır. Ciltteki döküntülerin vücutta hangi bölgelerde olduğu gözlemlenmelidir. Eşlik eden dilde şişlik, boğazda şişlik ve nefes darlığı bulguları varsa mutlaka dikkate alınmalıdır. Karın muayenesinde bağırsak sesleri dinlenebilir, dokunmayla ağrı ve hassasiyet olan bölgeler belirlenebilir. Dışkıda kan görülmüşse makat muayenesi de mutlaka yapılmalıdır. Hasta kusmuş ise vücudun sıvı kaybı cilt muayenesi ile yaklaşık olarak tahmin edilmeli, aşırı dehidrate (sıvı kaybetmiş) hastalara acil müdahale edilmelidir. Kan TestiHastadan ilk 4 saatte başvuru yapılmışsa kanda histamin düzeyine bakılabilir. Normal düzeyden 3-4 kat artmış olması Balık Zehirlenmesi lehine bir bulgudur. Benzer şikayetlerin aynı yemeği yiyenlerde görülmemesi durumunda kişide çok nadir bir hastalık olan balık alerjisi hastalığı düşünülebilir. Bu durumun tespiti için kanda spesifik IgE (vücutta alerjide artan bir protein) düzeyi istenebilir. Detaylı tıbbi geçmiş ve fizik muayene sonrası balık zehirlenmesi tanısına ulaşılabilir. Tedaviye erken başlanması histaminin ve diğer toksinlerin vücuda yayılmasını durdurmak için hayati önem taşımaktadır. Hastada nefes darlığı veya göğüs ağrısı gelişmişse olası miyokard infarktüsünü (kalp Krizi) dışlamak için EKG istenebilir. Balık Zehirlenmesi TedavisiBalık zehirlenmesi bir gıda zehirlenmesi çeşididir. Birçok hastada bu rahatsızlık iyi seyirli devam eder ve tedavi gerekmeyebilir. Amaç toksinin vücuttan erken uzaklaştırılması ve gelişen şikayetlerin semptomatik olarak tedavi edilmesidir. Tedavide izlenebilecek yöntemler:
Balık Zehirlenmesi Tedavi EdilmezseBalık zehirlenmesi genellikle iyi seyirli bir rahatsızlıktır. Kusma ve ishalle toksinlerin atılması ile şikayetler gerileyebilir. Çoğu hastada hafif şikayetler ile birkaç günde düzelebilir. Bazı hastalara semptomatik tedavi verilmemesi hastanın daha geç iyileşmesine neden olur. İshal ve karın ağrısının devam etmesi yaşam kalitesini düşürebilir. Kusma ve ishalin devam etmesiyle vücutta sıvı kaybı gelişebilir. Deride kızarıklık ve döküntüler, kaşıntıya neden olabilir, cilt tahriş olabilir. Şikayetlerin ilerlememesi ve hastaların normal yaşam kalitesine tekrar dönebilmesi için semptomatik tedaviye başlanmalıdır. Havayolunda darlık gelişen ve hipotansif hastalarda tedavi edilmezse hayatı tehdit edici durum gelişebilir. Bu hastalarda zaman kaybedilmeden tedaviye başlanmalıdır. Balık Zehirlenmesi Ne İyi Gelir?
Balık Zehirlenmesine Ne İyi Gelmez?
Balık Zehirlenmesi İlaçlarıAntihistaminik İlaçlarCiltte kızarıklık ve döküntü görüldüğünde hekim tarafından verilebilir. Bu grupta bulunan ilaç etken maddelerden bazıları:
Yan etkileri: Uyuklama hali, sersemlik, baş ağrısı, halsizlik. Probiyotiklerİshalin durdurulmasında destekleyici olarak verilebilir. Liyofilize bakteriyel lizatı etken maddesini içerir, toz halinde formu suya katılarak tüketilebilir. Yan etkileri: Ateş, Bağırsaklarda gaz Ağrı KesicilerKarın ağrısının semptomatik tedavisinde kullanılabilirler. Etken maddelerden bazıları:
Yan etkileri: Ağız kuruluğu, kaşıntı, kabızlık, baş ağrısı AdrenalinCiddi solunum yolu darlıklarında ve anafilaktik alerjik reaksiyon gelişmesi halinde adrenalin kas içine enjektörle verilebilir. Havayolu desteği de mutlaka eş zamanlı sağlanmalıdır. Yan etkileri: Solukluk veya kızarıklık, tremor (titreme), baş ağrısı, anksiyete (endişe hissi). Hamilelikte Balık ZehirlenmesiHamilelik döneminde balık sık tüketilmesi gereken önemli bir besin kaynağıdır. Bayat veya iyi muhafaza edilmemiş yerden alınan balıkların yenilmesi sonrası gebelikte balık zehirlenmesi görülebilir. Tedavide anti-histaminik ilaçların kullanımı sakıncalıdır. Mutlaka hekim kontrolünde uygun bir tedavi düzenlenmelidir. Bol su içme ve hafif gıdalarla beslenme gebelere önerilebilir. Çocuklarda Balık ZehirlenmesiÇocuklarda da balık zehirlenmesi görülebilir. Bu durumda 6 yaştan küçük çocuklarda anti-histaminik ilaçların kullanımı sakıncalı olabilir. Hekim kontrolünde tedavisi düzenlenmelidir. İshal ve kusması olan çocuklarda sıvı kaybı mutlaka dikkate alınmalıdır. Bebeklerde Balık ZehirlenmesiBebeklerde ek gıda döneminde balık zehirlenmesi görülebilir. Sindirim sistemi henüz gelişmemiş olan bebeklerde karın ağrısı ve ishal bebeği huzursuz edebilir. Sıvı kaybının fazla olması bebek için tehlikeli olabilir. Bu dönemde bol su ve hafif gıdalarla tedavisi düzenlenmelidir. Yerine konulacak sıvı miktarı bebeğin kilosu dikkate alınarak hesaplanmalıdır. Tazeliğinden emin olunmayan ve hijyenik olarak muhafaza edilmemiş balıklar bebeğin diyetinde bulunmamalıdır. Balık Zehirlenmesi için Hangi Doktora Gidilir?Balık zehirlenmesi ani gelişen ve tedavi edilmesi gereken bir rahatsızlıktır. Bayat balık tüketimi sonrası deride kızarıklık, döküntü, kramp tarzında karın ağrısı, ishal ve kusma şikayetleri görüldüğünde sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Balık zehirlenmesi her hekimin tanı koyabileceği bir rahatsızlıktır, kişi kendi Aile Hekimine gidebilir, ciddi şikayetlerin (hipotansiyon, nefes darlığı, solunum sıkıntısı) görülmesi durumunda derhal Acil Servise başvurulması gereklidir. Balık zehirlenmesi ile İlgili Sıkça Sorulan SorularBalık Zehirlenmesi Ne Kadar Sürede Belli Olur? Balık zehirlenmesi içerdiği aşırı histaminin vücuda alınmasını takiben semptom vermeye başlayabilir. Bu süre en erken 2 dakika ile 1 saat arasındadır. Kramp tarzında karın ağrısı, bulantı ve kusmayla ilk şikayetler görülebilir. Ciltte kızarıklık, döküntüler erken dönemde başlayabilir. Anafilaktik reaksiyonlar gibi hayatı tehdit eden solunum sıkıntısı ve solunum yollarında daralma ilk dakikalarda ortaya çıkabilir. Int. Dr. Zeynep Akgöbek Balık Zehirlenmesinde Ne Yapılır ? Balık zehirlenmesinde uygun kişilerin kusması sağlanabilir, bu toksinlerin vücuda yayılmadan atılmasına yardımcı olabilir. Kusamayan hastaların ise bol su içerek toksinleri dışkıyla atması sağlanabilir. Ciltte kızarıklık ve döküntüler varsa anti-histaminik ilaçlar hekim tarafından reçete edilebilir. İshali olan hastalarda sıvı kaybının önlenmesi için ishali durmasına yardımcı probiyotikler reçete edilebilir. Int. Dr. Zeynep Akgöbek Balık Zehirlenmesi Öldürür Mü? Balık zehirlenmesi genelde iyi seyrili ve kendini sınırlayan bir rahatsızlıktır, yemeğin yenilmesini takiben birkaç günde düzelebilir. Kusma ve ishalle kişi rahatlayabilir, birkaç günde genel durumu eski haline dönebilir. Nadiren balık zehirlenmesi solunum yollarında darlık ve hipotansiyon gibi ciddi bulgulara neden olabilir. Neden olan Histaminin vücuttan atılmasıyla hastanın şikayetlerinde düzelme görülür. Bol su içmek ve hafif gıdalarla beslenmek bu süreyi kısaltabilir. Balık vücutta atıldıkça karın ağrısı, bulantı, deride kızarıklık ve cilt döküntüleri de düzelmeye başlar. Int. Dr. Zeynep Akgöbek Balık ve süt zehirlenmesine ne iyi gelir?Balık zehirlenmelerinde gıda vücuttan atılamamışsa, zehirlenmeler evde tedavi edilemez. Ancak bol su tüketmek hem kusmaya yardımcı olabilir hem de zehirli toksinlerin vücudunuzdan temizlemesini kolaylaştırır. Kişide kusmanın yanı sıra ishal gibi bir durum varsa, su tüketimi önemli bir hal alır.
Balık zehirlenmesi kaç saat sonra ortaya çıkar?Aynı zamanda balıkların yanında süt ve süt ürünleri asla tüketilmemelidir. Özellikle tüketilen balıkların içinde zehirli kimyasallar var ise ardından süt ve ya yoğurt tüketilmesi zehirlenmeyi ciddi boyutlara taşıyabilir. Özellikle bayatlamış balıktan oluşan zehirlenmeler yaklaşık 2 saat sonra ortaya çıkabilir.
Balık yedikten sonra süt içersen ne olur?Histamin proteini, sütte de fazla miktarda bulunur. Bu yüzden bayat balık ve sütün birlikte tüketilmesiyle 'histamin zehirlenmesi' görülebilir. Bayat balık ile süt tüketilmiş ise bulantı, kusma, ishal ve halsizlik gibi sorunlar ortaya çıkar.
Balık yedikten kaç saat sonra süt ve süt ürünleri tüketilir?Balık yedikten sonra içinizin rahat etmesi adına size tavsiyemiz, 3 veya 4 saat sonra süt içmeniz yönünde. Herhangi bir mide rahatsızlığı yaşamamak adına balık yemekleri ile süt içme arasına 3 veya 4 saat koyabilirsiniz.
|