Erken seçim en erken ne zaman olur

Vikipedi, özgür ansiklopedi

2023 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi

← 2018 En geç yapılacağı tarih: 18 Haziran 2023 (229 gün sonra) (1. tur) 2 Temmuz 2023 (2. tur, gerekirse) 2028 →
Kamuoyu yoklamaları
Aday Recep Tayyip Erdoğan Henüz belli değil Henüz belli değil Parti Adalet ve Kalkınma Partisi Cumhuriyet Halk Partisi Halkların Demokratik Partisi İttifak Cumhur İttifakı Millet İttifakı Emek ve Özgürlük İttifakı
Önceki Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Adalet ve Kalkınma Partisi Seçilen Cumhurbaşkanı TBD

Bir sonraki Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi, Türkiye cumhurbaşkanını belirlemek için en geç 18 Haziran 2023 tarihinde yapılacak seçimdir.[1][2] Bir sonraki Türkiye genel seçimleri ile aynı gün yapılacaktır.

Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]

2017 referandumu ve 2018 seçimleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Bir önceki Türkiye genel seçimleri ve cumhurbaşkanlığı seçimi, 24 Haziran 2018'de gerçekleşti. Bu yeni sistemin kabul edildiği 2017 anayasa değişiklik referandumu, hazırlık aşamasında ve kampanya sırasında siyaset, basın ve halk tarafında tartışmalı geçti. 2017 Anayasa referandumunda seçmenler tarafından az farkla onaylanması sonucu ve YSK tarafından mühürsüz oyların geçerli saymasının ardından referandum sonucu da tartışıldı.[3] Bu kabul edilen referandum ile genel seçimlerin artık cumhurbaşkanlığı seçimleri ile aynı gün yapılmasına karar verildi. 2014'ten beri görevde olan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 2018'deki seçimde yeniden cumhurbaşkanı seçildi. 2018 genel seçimlerinde partilerin ittifak yapması için seçim kanunu değiştirildi.[4] Bu seçimde Cumhur İttifakı ve Millet İttifakı kuruldu. Fakat AK Parti, 2018 genel seçimleri sonucu TBMM'deki salt çoğunluğunu kaybetti ve bunun sonucunda mecliste ittifak ortakları olan MHP ve BBP'nin desteğine ihtiyaç duydu.[5] 9 Temmuz 2018'de başbakanlık makamı kaldırıldı. Son başbakan Binali Yıldırım, 12 Temmuz 2018'de yeni dönemin TBMM Başkanı seçildi.[6]

Devlet Bahçeli, muhalefetin 2023'ten önce erken seçim yapılması gerektiğine dair beklentilerine birçok konuşmasında karşı çıktı. Bahçeli, Haziran 2023'te yapılacak olan cumhurbaşkanı seçimlerinde adaylarının Erdoğan olacağını ve MHP'nin onu destekleyeceğini açıkladı.[7]

2019 yerel seçimleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Millet İttifakı'nda başı çeken CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu seçim yenilgisinden dolayı eleştiriliyordu.Bu yüzden 2019'daki yerel seçimler ana muhalefet için çok önemliydi. CHP ve İYİ Parti arasında yapılan görüşmeler sonucunda Millet İttifakı yeniden kuruldu.[8] Yapılan yerel seçimler sonrasında Millet İttifakı, oyların çoğunluğunu alamasa da İstanbul, Ankara, Antalya, Mersin, Adana gibi ülkenin büyük şehirlerini alarak uzun bir süre sonra Erdoğan'a karşı bir başarı elde etti.[9] Ancak AK Parti ve Erdoğan hükûmeti tarafından yapılan itirazlar sonucu Millet İttifakı'nın kazandığı İstanbul Büyükşehir Belediyesi seçimleri, Yüksek Seçim Kurulu tarafından iptal edildi [10] ve seçimler 23 Haziran 2019 tarihinde yeniden yapıldı. Yenilenen seçimde de Millet İttifakı'nın adayı Ekrem İmamoğlu, AK Parti adayı Binali Yıldırım'a karşı kazandı ve belediye başkanı oldu.[11]

Ekonomik kriz[değiştir | kaynağı değiştir]

Seçim sistemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Cumhurbaşkanı adayının, seçilebilmesi için geçerli oyların salt çoğunluğunu alması (en az yüzde 50 oran + 1 oy) gereken iki turlu sistemle seçilir. Hiçbir aday salt çoğunluğu sağlayamazsa, ilk turda en çok oy alan iki aday arasında ikinci tur yapılır ve ardından salt çoğunluğu alan aday seçilir.[5]

Cumhurbaşkanı, 5 yıllık görev süresi icin doğrudan halk tarafından seçilir.[12]

Anayasanın 101. maddesine göre, bir adayın cumhurbaşkanlığı seçimine katılabilmesi için, en son parlamento seçimlerinde tek başına veya birlikte geçerli oyların %5'ini almış siyasi partiler ya da mecliste en az 20 milletvekiline sahip bir siyasi parti grubu aday gösterebilir. Diğer yandan, ilçe seçim kurullarında en az 100.000 seçmenin imzasını toplayabilen kişiler de aday olabilir.[13][14]

Erdoğan'ın yeniden aday olması hakkındaki tartışmalar[değiştir | kaynağı değiştir]

2018 seçimlerinden önce cumhurbaşkanları parlamenter sistem içinde sembolik bir devlet başkanı olarak görev yapıyorlardı. Seçimlerden sonra cumhurbaşkanı, cumhurbaşkanlığı tanımı değişerek, başkanlık sistemi içinde hükûmet başkanı ve devlet başkanı olmak üzere partili devlet görevlisi oldu. Tanım değişikliğine rağmen, bazı hukukçular ve muhalif siyasetçiler, 2014 ve 2018'de Erdoğan iki defa cumhurbaşkanı seçildiği için meclisin erken seçim kararı almadıkça bir defa daha aday olamayacağını belirtmektedir.[15] Mustafa Şentop, Ersan Şen, Metin Feyzioğlu ve diğer bazı hukukçular,[16] 2018'de başkanlık sistemine geçildiği için ve isim benzerliği dışında yeni bir makamın oluşmasını ileri sürerek 2018'deki seçimin Erdoğan'ın yeni sistemde ilk dönemi olduğunu belirtmektedirler.[17] Freedom House'a göre Erdoğan, ilk dönemi erken sona erdiği için 2023'te yeni sistemde tekrar aday olma hakkına sahip.[18] Erdoğan'ın aday olamayacağını belirten hukukçular Anayasa'daki maksimum görev döneminin değiştirilmediğini ve bu durumda sistemlerin değil anayasasının baz alınması gerektiğini belirterek bu görüşe karşı çıkmaktadır.[15]

Adaylar ve partiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Adaylığını açıklayanlar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Recep Tayyip Erdoğan: Türkiye cumhurbaşkanı ve Adalet ve Kalkınma Partisi genel başkanı.[19]
  • Desteğini açıklayanlar: Milliyetçi Hareket Partisi,[20] Büyük Birlik Partisi.[21]
• Muharrem İnce: Memleket Partisi genel başkanı ve 2018 seçimlerinde Cumhuriyet Halk Partisi'nin cumhurbaşkanı adayı.[22]
• Cem Uzan: Eski Genç Parti genel başkanı.[23]
• Sinan Oğan: Eski Milliyetçi Hareket Partisi Milletvekili.[24]
• Serdar Savaş: Doktor ve politikacı.[25]

Olası adaylar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Abdullah Gül: Eski Türkiye cumhurbaşkanı (2007-2014).[26]
• Ali Babacan: Demokrasi ve Atılım Partisi genel başkanı, eski AK Parti milletvekili, dışişleri bakanı (2007–2009), ekonomi bakanı (2009–2011) ve başbakan yardımcısı (2009–2015).
• Ahmet Davutoğlu: Gelecek Partisi genel başkanı, 26. Türkiye başbakanı ve eski dışişleri bakanı.[27]
• Doğu Perinçek: Vatan Partisi genel başkanı.[28]
• Ekrem İmamoğlu: İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı.[29][30]
• Fatih Erbakan: Yeniden Refah Partisi genel başkanı.[31]
• Gültekin Uysal: Demokrat Parti genel başkanı.[27]
• Haşim Kılıç: Eski Anayasa Mahkemesi başkanı.[32]
• Hulusi Akar: Eski Genelkurmay başkanı (2015-2018) ve Milli Savunma Bakanı.[33]
• İlhan Kesici: Cumhuriyet Halk Partisi milletvekili.[34]
• Kemal Kılıçdaroğlu: Cumhuriyet Halk Partisi genel başkanı ve ana muhalefet lideri.[35]
  • Desteğini açıklayanlar: Ekrem İmamoğlu,[36] Muhittin Böcek,[37] Özgür Özel[38]
• Mansur Yavaş: Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı.[39][40]
  • Desteğini açıklayanlar: Zafer Partisi,[41] Tek Parti.[42]
• Mustafa Sarıgül: Türkiye Değişim Partisi genel başkanı ve eski Şişli belediye başkanı (1999-2014).[43]
• Pervin Buldan: Halkların Demokratik Partisi eş genel başkanı.
• Selahattin Demirtaş: Eski Halkların Demokratik Partisi eş genel başkanı ve 2018 seçimlerinde HDP'nin cumhurbaşkanı adayı.
• Süleyman Soylu: içişleri bakanı.[44]
• Tansu Çiller: 22. Türkiye başbakanı (1993-1996) ve eski içişleri bakanı (1996-1997).[45]
• Temel Karamollaoğlu: Saadet Partisi genel başkanı.[27]

Aday olmayı reddedenler[değiştir | kaynağı değiştir]

• Devlet Bahçeli: Milliyetçi Hareket Partisi genel başkanı ve eski başbakan yardımcısı (1999-2002).[46]
• Meral Akşener: İYİ Parti genel başkanı ve eski içişleri bakanı (1996-1997).[47][48]

Partiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Cumhur İttifakı	Millet İttifakı	Emek ve Özgürlük İttifakı
Recep Tayyip Erdoğan	açıklanacak	açıklanacak	açıklanacak
AK Parti	MHP	CHP	İYİ Parti	HDP

Anketler[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

1. ^ Ersan Şen (26 Şubat 2021). "Cumhurbaşkanının Üçüncü Defa Seçilmesi". www.sen.av.tr. 27 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
2. ^ "CUMHURBAŞKANI SEÇİMİ KANUNU" (PDF). mevzuat.gov.tr. 15 Aralık 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
3. ^ "'Mühürsüz oy' tartışmalarının hukuki boyutu ne?". BBC Türkçe. 17 Nisan 2017. 19 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2021.
4. ^ ""Seçim İttifakı" Kanunu Resmi Gazete'de yayımlandı". Habertürk. 16 Mart 2018. 16 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2021.
5. ^ a b "İktidarın yüzde 50 artı bir oy paniği". Medyascope. 2 Ekim 2019. 28 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2021.
6. ^ "TBMM'nin yeni başkanı Binali Yıldırım". DW Türkçe. 12 Temmuz 2018. 12 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2021.
7. ^ "Bahçeli: 2023'te adayımız Recep Tayyip Erdoğan'dır". Sözcü. 16 Ekim 2020. 13 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2021.
8. ^ "CHP'li Torun Millet İttifakı'nın şifrelerini anlattı: "AKP'ye kaybettirme üzerinde uzlaştık"". BBC News Türkçe. 22 Şubat 2019. 11 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2022.
9. ^ "Seçim Sonuçları: Mart 2019 Yerel Seçim Sonuçları". Sözcü. 11 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2022.
10. ^ "İstanbul seçimleri iptal edildi!". birgun.net. 11 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2022.
11. ^ "Seçim Sonuçları: 23 Haziran 2019 İstanbul Büyükşehir Belediyesi Seçim Sonuçları". www.sozcu.com.tr. 23 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2022.
12. ^ "82 Anayasası'nda yapılan değişiklikler". Cumhuriyet. 30 Mart 2010. 12 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2021.
13. ^ "Seçim 2018: Cumhurbaşkanı adayları kimler oldu?". BBC Türkçe. 7 Mayıs 2018. 21 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2021.
14. ^ "Siyasi partilerin cumhurbaşkanı aday başvurusunda yarın son gün". TRT Haber. 4 Mayıs 2018. 4 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2021.
15. ^ a b "Erdoğan'ın yeniden aday olup olamayacağına Cumhur İttifakı'nın değiştirmek istediği Anayasa Mahkemesi mi karar verecek?". Independent Türkçe. 3 Ekim 2020. 31 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2021.
16. ^ Uğuroğlu, Orhan (14 Eylül 2020). "Cumhurbaşkanlığı Yüksek İstişare Kurulu üyesi Cemil Çiçek, TBB Başkanı Feyzioğlu, Prof. Şen ve Prof. Caniklioğlu: Erdoğan tekrar aday olabilir". T24. 15 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2022.
17. ^ ""Erdoğan aday olamaz" diyenlere, Şentop'tan net cevap". Star. 10 Aralık 2020. 10 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2021.
18. ^ "Turkey: Freedom in the World 2022 Country Report". Freedom House (İngilizce). 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2022.
19. ^ "Cumhurbaşkanı Erdoğan, 2023 adaylığını resmen açıkladı". ensonhaber.com. 9 Haziran 2022. 9 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2022.
20. ^ "Devlet Bahçeli: Cumhurbaşkanı adayımız Erdoğan'dır". Yeni Şafak. 8 Şubat 2022. 9 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2022.
21. ^ "BBP Başkanı Destici, Cumhurbaşkanı adayını açıkladı". tele1.com.tr. 17 Nisan 2022. 9 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2022.
22. ^ "Muharrem İnce, 2023 seçimlerinde aday olacağını açıkladı". TRT Haber. 15 Eylül 2021. 13 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2022.
23. ^ "'İnanın, Erdoğan dönemi bitiyor'". www.sozcu.com.tr. 9 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2022.
24. ^ Duvar, Gazete (9 Temmuz 2022). "Sinan Oğan cumhurbaşkanı adaylığını sosyal medyadan duyurdu". https://www.gazeteduvar.com.tr/sinan-ogan-cumhurbaskani-adayligini-sosyal-medyadan-duyurdu-haber-1580298. 7 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2022.
25. ^ "'Her birimiz bir Gandalf olacağız' diyen Dr. Serdar Savaş Cumhurbaşkanlığı'na adaylığını açıkladı: Hz. Muhammed ve Atatürk'ün yaptığını yapacağız". 7 Haziran 2020. 7 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2020.
26. ^ "Abdullah Gül'e adaylık teklifi tartışması: Babacan'ın açıklamalarına AKP tepkili, CHP mesafeli". BBC Türkçe. 10 Mayıs 2021. 13 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2022.
27. ^ a b c "Kılıçdaroğlu'ndan 'Aday olacak mısınız' sorusuna yanıt: 'Altı liderden biri olacak ama...'". Gerçek Gündem (11 March 2022). 13 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2022.
28. ^ @Optimar_AS (7 Ekim 2021). "Türkiye'nin Nabzı Eylül Ayı Araştırmamızda katılımcılara sorduğumuz "2023' te gerçekleşecek #Cumhurbaşkanlığı #seçimler inde kime oy verirsiniz?" sorusuna aldığımız yanıtlar" (Tweet) – Twitter vasıtasıyla.
29. ^ Özlem Güvemli (23 Nisan 2022). "Sorumluluğumun farkındayım kendimi taca ya da auta atmıyorum". Sözcü. 11 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2022.
30. ^ Ruth Michaelson (30 Mayıs 2022). "Will Istanbul's mayor be Erdoğan's nemesis - or banned from politics?" (İngilizce). The Guardian. 11 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2022.
31. ^ "Fatih Erbakan: Potansiyel cumhurbaşkanı adayıyım". BirGün. 12 Eylül 2021. Erişim tarihi: 12 Mart 2022.
32. ^ "Haşim Kılıç iddiası üzerine Gürsel Tekin'den açıklama: Aday kesinlikle CHP kimliğini taşıyacak". Cumhuriyet. 12 Nisan 2022. 12 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2022.
33. ^ "ORC Araştırma Başkanı Pösteki: Erdoğan'ın aday olmaması durumunda AKP kulislerinde en çok Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar'ın ismi geçiyor". T24. 11 Ekim 2021. 13 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2022.
34. ^ "Murat Karan: Kılıçdaroğlu olmazsa 6'lı masanın uzlaşacağı isim İlhan Kesici olur". Gazete Duvar. 9 Haziran 2022. 9 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2022.
35. ^ "Meet Turkish President Erdogan's presumptive challenger". The Economist. 10 Mart 2022. 12 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2022.
36. ^ "İmamoğlu: Benim de adayım Kemal Kılıçdaroğlu'dur". birgun.net. 5 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2022.
37. ^ "CHP'nin cumhurbaşkanı adayı Kılıçdaroğlu mu? – DW – 26.03.2022". dw.com. 26 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2022.
38. ^ Haber, Internet (1 Mayıs 2022). "CHP'li Özgür Özel'den cumhurbaşkanı adayı açıklaması: Gönlümüzden geçen aday Kemal Kılıçdaroğlu'dur". internethaber.com. 1 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2022.
39. ^ Abdulkadir Selvi (7 Haziran 2022). "Kılıçdaroğlu ve Yavaş'a kimin için operasyon çekiliyor". Hürriyet. 9 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2022.
40. ^ "Mansur Yavaş: Cumhurbaşkanlığına odaklanmak gibi bir niyetim yok | DW | 28.10.2021". Deutsche Welle. 28 Ekim 2021. 12 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2022.
41. ^ "Ümit Özdağ: "Mansur Yavaş'ı göreve çağırıyoruz"". Habertürk. 6 Nisan 2022. 13 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2022.
42. ^ "Ahmet Özal cumhurbaşkanı adayını açıkladı". T24. 14 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2022.
43. ^ "Sarıgül cumhurbaşkanlığı adaylığına açık kapı bıraktı: Günü geldiğinde tartışırız". Yeni Şafak. 21 Ocak 2021. 27 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2022.
44. ^ @Optimar_AS (7 Ekim 2021). "Türkiye'nin Nabzı Eylül Ayı Araştırmamızda katılımcılara sorduğumuz "2023' te gerçekleşecek #Cumhurbaşkanlığı #seçimler inde kime oy verirsiniz?" sorusuna aldığımız yanıtlar" (Tweet) – Twitter vasıtasıyla.
45. ^ "Tansu Çiller'in başına geçeceği parti belli oldu". soL. 12 Mart 2022. 13 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2022.
46. ^ "Erdogan to be candidate of People's Alliance in 2023 presidential elections". Report News Agency (İngilizce). 7 Şubat 2022. Erişim tarihi: 12 Mart 2022.
47. ^ "Meral Akşener: Cumhurbaşkanlığına aday olmayacağım". BBC Türkçe. 25 Eylül 2021. 13 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2022.
48. ^ "İYİ Party's Akşener says she will run for prime minister not president - Turkey News". Hürriyet Daily News (İngilizce). 27 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2021.

Seçime 1 yıl kala erken seçim olur mu?

En erken seçim ne zaman yapılabilir?

Seçim kaç gün sonra?

2022 seçimleri ne zaman?